‘Neem maar mee. Geen idee wat erop staat’, zei de medewerker van het Leger des Heils. En hij duwde me een pakketje bakelietplaten in handen van de Nederlandse Radio Unie. Opname 55254 bleek een vraaggesprek te bevatten met Gerrit Jurriaan Govaars. Wie dat is? Govaars was in 1887 de eerste heilssoldaat in ons land en één van de oprichters van het Leger des Heils in Nederland.

Bijzonder geluidsmateriaal dus, dat vanaf 3 oktober te horen zal zijn in het Leger des Heils museum op de Wallen in Amsterdam. Voor dat museum hebben wij het concept ontwikkeld en de tentoonstelling ingericht.

Oude opnamen

Het interview met Gerrit Govaars duurt 11 minuten en dateert van 23 mei 1947. In dat jaar vierde het Leger zijn 60-jarig jubileum. De plaat is gehavend, kraakt, ruist en slaat over. Precies zoals het hoort bij oude opnamen. Maar kolonel Govaars klinkt alsof 1887 en de start van het Leger des Heils maar even geleden is. Met een joviaal, stevig Amsterdams accent vertelt hij: ‘Ik was nog maar een jongen toen ik voor het eerst van het Leger des Heils hoorde. Dat was in 77/78 (let op, 1878!) toen The Salvation Army voor het eerst bekendheid kreeg en beschreven werd in de bladen. Ik was toen een jaar of 10, nu ben ik 81. Ik had in mijn jeugd wel van het Leger des Heils gehoord en gelezen. En de pers was in die tijd het Leger niet zo heel gunstig gezind. Ze vonden het maar een vreemde beweging, die zogenaamde militaire godsdienst’.

Wim Ruitenbeek uit Rotterdam

Gerrit Govaars, van origine onderwijzer, speelde viool in de eerste volkssamenkomst in de Gerard Doustraat in Amsterdam. Op de plaat doet hij verslag van die bijeenkomst op zondagmorgen 8 mei 1887. Zijn viool is bewaard gebleven in een houten kist, zwart gelakt. Op het instrument wordt echter nooit meer gespeeld. Daarom heb ik Wim Ruitenbeek, violist van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, gevraagd om de viool van Govaars weer nieuw leven in te blazen. Viool en interview zijn straks in het museum te beluisteren. Hier een voorproefje.